Dawrpui West leimin

[ 31 July, 2010 | 9 comments ]

July 28, 2010 (Nilaini) zana Aizawl leh a chheh vela ruah nasa tak sur chuan harsatna hrang hrang a thlen a. Inkalpawhna kawng lei min avanga kal tlang theihloh (tlai lamah chuan a tlang leh hlawm) a awm nual a, leivungin in a hnawl bakah nunna chan hial pawh an awm bawk. Hliam tuar, damdawi ina dah ngai hial khawpte pawh an awm a ni.

Heng zingah hian keini Dawrpui khawtlang pawhin harsatna liam tham ve deuh kan tuar a. Dawrpui West-a Pu R.S. Thanga building kawt chu a chhak Civil Hospital ram leimin avangin kawng a hnawh ping hneh hle a. Pu RS-a te building kawngpui an kawngkhar phei chu hawn pawh hawn theih loh khawpin leivungin a dal a, thlang lam tukverh atangte in eng tin tin emaw an chhuak thei hram a ni. Mihring thi leh hliam erawh an awm lo hlauh.

He leimin thianfai tur hian zingah Vantlang Hnatlang koh nghal a ni a. Amaherawhchu, leimin hi a len tham em avangin mihring tha a kuta han then mai chi a nih loh
bakah Civil Hospital lam atanga tui kal a tawp mai loh avangin lei tawlh a la awm deuh reng bawk. JCB hmanga hnathawh nghal a ni a, a hmunhma a chep deuh bawk nen thawhsawt a har hle. Kan VC lamin pa chan changin an buaipui a, JCB a inhai a, a lei paihna motor parking a awm hleithei chuang si lo a, a buaithlak hle. JCB-te hi sorkar lamin a tirah chuan an rawn tir a, amaherawhchu, an hman rei lo. Kan VC-te’n JCB dang leh Truck-te hire-in lei/chirh paih hna hi chhunzawm zel a ni a, Zirtawpni kha chuan Pu RS Thanga In tana hlauhawm zual chu thenfai a ni tawh a, la chhunzawm zel tur a ni. Kan VC-te hmalakna a thlamuan thlak hle. He chanchin kan buatsaih lai thleng hi chuan kawng hi ala tlang lo a ni.
Leimin na chhan niawm hi hriat mai theih a ni lova, damdawi in tuichhe paihna (nullah) hi a hnam nual tawh a, tuikawr atana an siamah hian tui a luan fumfe lohna a rei tawh hle a, a hnuai leiah hian hun rei tak a lo relhru reng tawh a ni maithei. Hemi avang hian Dawrpui West kawngchhoah hian tui hi a hnam tuam tuam vek mai a, hemi avanga he lei hi min ta mai a nih a rinawm.

Ni-Awk Lem

| 2 comments ]

Ni-awk lem hi kan hriain kan hmu deuh vek tawhin ka ring a. Tarmit dum emaw, X Ray Plate hlui emawa en tur, mit a chhe duh an ti a. Mit lawnga en ngam kan awm lo thin anih kha. A chhan chu ni hi a lan mang loh a, a lan ruai ruai hian taksa tan a pawi em em a, ultra violet ray a lo chhuak tam ta a. Mit phei chu a ti del thei hial reng ani. Nisa val val hi en reng mah la a hlauhawm loh, ‘tur nipui khi ka thlir ning lo’ tih hla erawh hi chu ka tawm pui ve thei lo. Heta ultra violet ray hian kan vun leh environment a rawn ti danglam nasa em em a. Tunlaia vun lam natna tam ber pawh ‘nizung natna’ te kan tih tak mai mai hi, a dik reng ani. Chuvangin Europe ramte khuan ruh muat (osteoparosis) an nei nasa hle a, tun laia an buaipui ber pawh ani reng a ni. Chhum awm riai ruai kal tlanga ni eng an hmuh avangin hei hi lo awm ani ta a ni. Chuvangin, ni awk lem chauh a hlauhawm loh a, ni chhumin a hliah diar diar ang thoa hlauh tur ani.
Calcium hi kan hriatna, taksa tichetu, kan muthilh lai pawha lung ti phu rengtu a ni a, a pawimawh em em a ni. Chuvangin ni zung natna tamtak tireh tur chuan ni eng tha a inphote pawh a ngai thin. Hemi avang hian alawm hman lai nu naupai ho in mei vap an chak a, lungnote an lo ei thinna chhan kha. Taksaah calcium level a tlem lutuk a, thluakin calcium tamna ei turin a hriattir mai a ni. Chuvangin kan tunlai ni ang, chhum kar ni sa ni lo, chhum kal tlanga ni eng lo lang hi a hlauhawm tih hriat tur.
- Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)

Thatea kan chan ta

| 0 comments ]

Pu H. Lalthafamkima (Thatea) Kum 31, Bazar Bungkawn chu Septicemia avangin July 29, 2010 (Ningani) zing dar 8 khan Civil Hospital (ICU)-ah a thi a. Amah hi Dawrpui Bial hnamdang Evangelist niin kumin kum tir khan Dawrpui alo lut a, Pu L. Chhawnkima, Bazar Bungkawn building an luah mek a ni. A ruang hi an inpui Sihphir-ah a tuk July ni 30, 2:00 PM khan vuiliam a ni.

Half Yearly Meet Vawi 26-na

[ 27 July, 2010 | 11 comments ]

Dawrpui Pastor Bial KTP Half Yearly Meet Vawi 26-na chu 24 & 25 July, 2010 chhung khan Zarkawt Kohhran Biak inah hman a ni a. 'I rawngbawlna kha hlen rawh' tih thupui hmangin Bialtu Pastor R. Vanlalngaka'n tum li thu a sawi a ni.

Kum tina an lo tih thin angin Bible Quiz-ah '(Thupuan') leh Hlaah ('Lalpa fakin zai r'u' Pu Vanmawia phuah) hmangin Branch 3-ten an intihsiak a. Hetiang hi an result chu a ni:-
BIBLE QUIZ : 1st Dawrpui : 2nd Zarkawt : 3rd Saron
HLA : 1st Dawrpui : 2nd Saron : 3rd Zarkawt
A pumpuiah Pakhatna Dawrpui niin CUP awm zawng zawng (3) an hui vek a. Nikum khan Dawrpui hian hetiang bawk hian Cup awm zawng zawng an lo hui vek tawh bawk a ni.

Kum dang ang lo takin Hla leh Quiz-ah member kal thatin mark a pu a, Dawrpui Bial HYM-a member kal that ber tum a la ni. Dawrpui hi an kal that ber tumin 190 an tling a, Saron 110, Zarkawt 150 te an kal a ni.

Half Yearly Meet hi Dawrpui Bial hian an hmang hmasa bera, tunah chuan Bial hrang hrangah pawh an hmang ve ta a, Bial chhung thalaiten rawngbawlna kawnga intihchak tawnnan tangkai takin hman thin a ni a, Bial chhung KTP member-te chuan an hlut hle thin a ni.

SEPTICAEMIA-II

| 3 comments ]

Kan sawi thin kan sawi nawn leh fo a ngai dawn a ang hle mai. Septicaemia hi kan la hre chiang lo fo niin a lang. A bul thumah tan ila; ‘Septic’ chu natnahrik pan/pun siamtu latin tawng a ni a, ‘aemia’ chu thisen(Blood) tihna a ni. A awmze pum chu thisenah natnahrik tam tak a awm a, thisen luanna apiangah a kal kual ve zel tihna a nih chu. Thisen hi a luang chak em em a, 40 km/hours velin a chak a, chuvangin natnahrik awm ve pawh kha inthlahpun emaw dinna hun nei lovin an kual an kual ve ta mai a ni. Mahse taksaah hian a luan chak lohna 10km/hrs vel leka a luan hun, chuapah te, thluakah te, naupang thanglai ruhchuktuah bul velah te a luang muang em em a. A mihringa kha a hrisel pangngai a nih chuan lo awmkhawmin lo inthlahpung mahse kan taksa vengtu(Immunity) khan a lo hmet hlum nghal zel a ni.

Mahse taksa chakvak lo, zu ngawl vei, drugs ngawl vei leh zunthlum avanga taksa chak lo em em te, HIV paite ho tan chuan kha natnahrik, engmah tibuai lova luang kual kha a dotu sipai an neih that ve loh avangin an inthlahpung a, chuapah a nih chuan pneumonia, thluakah a nih chuan thluaka khawsikpui lut, pum a nih chuan pum leh ril vel a hnai, vun a nih leh hmun hrang hrangah hnai an siam ta thin a, chu chu an thihpui ta thin a ni.

Septicaemia kan han tih leh ngawt thin hian a thih chhan an sawi lova, thisenah natnahrik a luang kual char char tihna a ni. An hmun khuarna azirin chu thihna chu Pneumonia te, chuapa tuitling te, thluak te, pum chhung hmun tin kal leh thinah te anih hian a hming a inang ta lo thin a ni. Medical lam mi tan chuan mitthi thih chhan Septicaemia an han tih hian a englai nge a thihchhan tih hi kan ngaihtuah hmasa lo thei lo a ni. Kan sawi dan tur chu ‘Septicaemia a nei a, Pneumonia-in a thi ta’ tih tur ang deuh a ni ber e.
- Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)

Tlai hi-Thatchhia lan tirna

| 0 comments ]

Sipai hi hun an vawn dik avanga pawl tha, chak leh tangrual an ni ti ila kan sawi sual tam lo ang. Sana/dar in mi a nghak ngai lo tih an hriat avangin thil reng reng a hun bi in an ti thlap thlap thin. ‘Mihring ve tho an ni a, engvangin nge an tih theih bik le?’ kan ti mai thei. ‘Mahni inthunun’ an zir nasa a, chu chuan a hun taka thil tih an lo thiam phah thin. Sipai tlai ching mahni inthunun thei lo chu mi thatchhia an ni a, sipai rinawm an ni thei lo.
Pawl tam tak pawh hi sipai in enkawlna ang hian inenkawl ta ila, thlarau nun pawn hma a sawn phah khawp in a rinawm. Mahni inthunun kan tum loh avangin kan miziaah thatchhiatna a rah chhuak a, thil engkimah a tlai pawl kan lo nih phah thin. ‘Nghah reng bik ngai’ emaw ‘tlai hrat’ nih hi a zah thlak hle. ‘Midang an tlai ve tho’ ti lo in, mahni theuh hian hun vawndik tum i la, kan tha tlang chu a ni mai si a. Pawl angah pawh, hruaitu ten hma an lak hmasak loh chuan pawl a chak tak tak thei lo. Mahni theuh inthunun ila kan Taima chu a ni mai.

Hlauh loh hlauhawm (DDT)

[ 10 July, 2010 | 11 comments ]

DDT (Dichloro Diphenyl Trichloro Ethane) a ni a, taksa a thawh dan hi chi hrang hrang a ni a, kan sawi seng lo a ni, amah DDT hrim hrim hi engah pawh awm se, amah hrim hrim hi a ral thei lo ang tluk in a chhe thei lova. Tuifinriata rei tawk tak thla hnih chuang an chiah pawh in a dang lam chuang lo. Chuvangin sap ram leh khawvel hmun tam zawkah chuan an siam tawhlohna a rei tawh a. Engmah hian an tawk ngamlo a ni ber, i in velah rul leh pangngang, fanghmir a lo kal thin a nih chuan in kual chhuak in DDT phul la, an reh hmiah mai ang.

Thlai ei tur chi-ah phei chuan pek reng loh tur a ni, a bula phul phei chu reilote-ah a rah leh ahnahah a kal nghal vek a, thlai dam chhung kha chu a awm ta reng mai a ni. Hetiang ei mai chi - maian, Bean, Tomato etc.-a an chin (tuh) laia an telh ngat phei chuan han chhum la Bean rah pawh nise DDT rim a nam pha hial a ni. 1964 khan kan Bean lei pawh DDT chhum ang chiah a ni.

Tuna Thosi kah nana kan hman pawh hi ei leh in awmna lai leh thlai vel kan kah tir ngailo. Banga DDT an kah kha ro leh vat mahse a chak ngaiin a chak reng a ni. DDT hman tam lutuk vang leh a ruka thlaia lo phulte an awm reng avang hian a ni mahna pumpui Cancer-te kan ngah em emna chhan pawh. Kum 1964 khan Mauchar-ah DDT-in sangha an vua a, a phur khat lawihin mi pali in an hawn a, a hringa ei tam ber kha kum hnih lek chhungin Pumpui Cancer in a thi a, a repro a ei pathumte chu kum li kum nga hnuah Pumpui Cancer vekin an thi a ni.

Chuvangin DDT hi a khawih pawh khawih suh, i ei palh ang e. Thil pawi tak chu veng thenkhat YMA Thuthlengah (DDT a hlauhawm lo) tih inziak ka hmu fova, huan siam ho rilru a la kawi anga thlaiah an lo phul ang tih a hlauhawm a ni. Thosi tam vangin kan la hmanglo thei silova, a pawiin a thlakna awm silo hi a buaithlak lai ber chu a ni.
- Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)

Modernisation

| 0 comments ]

Khawvel mihring ten hun danglam kan tawn chhoh zelah hian, a bik takin Mizo-te hian kan khawsak dan leh kan hnam nunphung hi ‘Modernisation’ nen hian kan in hmetrem (adjust) thiam hle a. India ram hnam thenkhatte leh khawvel ram thenkhatahte chuan an chhungkaw inrelbawl dan, sakhua leh an khawtlang nunphungte tunlai khawvel than chhoh dan nena an mil thiam loh avangin hnam angin an tawrh phah nasa em em tawh thin a. Thangtharte leh upa zawkte ngaihdan inpersan (generation gap) avang tein harsatna tawk an awm bawk. Mahse, Mizote kan vanneih vena chu thil kan lo tih dan thin hi a thaber vek lo tih kan pawm thiam leh hnam changkang zawkte atanga zirtheih kan nei a ni tih kan hriat tlatna avanga tihdan thar zir kan tum zel hi hnam anga kan la dinchhuahna tur hmanraw tha tak pawh a ni ang. Thilchikmi te chuan “Khawvel kalphunga a thil inthlak danglam lo awmchhun chu thil inthlakna kal reng mai hi ani” an lo ti reng a ni.

He tih mek lai hian, Mizote hi heti taka awlsam zawkna kan um chiam mai leh kan eizawnna atana kan inpekna hian kan hnam rohlu ‘Tlawmngaihna’ leh khawtlang inlungrualna te hi a nawr hniam thei mai ang em tih erawh chu zawhna lian tak, hun lo la kal zel turin a la rawn hril tur a ni. Mitinin kan hna theuh thahnemngai taka kan thawh mai hian a tawkin kan hria em? Mahni ber kan inngaihtuah fel theih chuan emaw sum leh pai ber ka neih tho chuan a bak a awm chuang hlei nem kan ti mai em ni? Kan khawtlang nun tungding tur chuan kan eizawnna kan kalsan a ngaih chang a tam si a, khawvel thang zelah kan eizawnna hian hun a hmangral tam tawlh tawlh a, hlawhtling tur chuan kan inpek lehzual a ngai bawk si. Khawtlang thil a thawkchhuak thin ten thawkchhuak ve lo phutna a nasa tulh tulh bawk si nen. Kan khawtlang inrelbawldante hi ennawn a ngai tawh em? Tihdan/rorel dan tha zawk ngaihtuah a rilru sen a ngai ta khawp mai. A bikin keini Dawrpui Veng hian veng/khaw dang aia kan tawh hmasak tur a ni ngei dawn si.

K. Lalnunmawia kan chan ta

| 0 comments ]

Tv. K. Lalnunmawia Kum16 s/o K. Vanlalhruaia Medical Quarters chu June 29, 2010 (Thawhlehni) zing dar 1:30 khan an chhenna inah lungphuchawl avangin a boral a. Hemi zan hian lumenpui niin a tuk chawhnu dar 1:00 PM khan Rev Vanlalnghaka’n Dawrpui Thlanmualah a vuiliam a ni.
(Hei hi kan lo tarlang har deuh a, min lo hrethiam dawn nia)

Dawrpui School Complex Edn Minister-in tlawh

[ 03 July, 2010 | 2 comments ]

July 2, 2010 chawhnu dar 12:30 khan Pu Lalsawta, Education Minister leh bialtu MLA ni bawk chuan Dawrpui School Complex a tlawh a, Dawrpui School Managing Board leh zirtirtute leh naupangte leh khawtlang hruaitu hrang hrangin Minister hi an lo lawm a ni.

Hemi puala inkhawm (Joint Reception)-ah hian Pu Lalhmingliana, School Board Chairman-in Dawrpui School hi tunhma ata tawh mipuite tana tangkai taka lo hman a nih dan te, tuna School awmte pawh hi mi harsa zawkte ban phak tura buatsaih a nih thu a sawi a.

Minister hian Dawrpui School of Science & Technology chungchang sawiin Hetiang Science zirna School, hlawkna um hauh lova mi harsa zawkte ban phak tura Dawrpui khawtlangin a siam thei hi a lawmawm a tih thu leh a hmasa ber a nih hial a rin thu a sawi.

School naupang, a te ber atanga a lian ber thlengin kan Minister lo lawm nan hian an thiam thil an entir theuh a, Little Stars hovin Action Song, Middle School-in Cheraw te entirin Lalramengmawii, Class XI chuan thiam takin kalkhawmte zaiin a awi bawk a ni.

Hemi ni chawhnu dar 1:30 hian Dawrpui School of Science & Technology zirtirtu leh naupangte’n an buatsaih Science Exibition changtlung tak chu kan Minister hian a hawng a. He Science Exibition hi school hrang hrang pawhin an hlut hle a, a chhim tur hian school dang naupang tam tak an lo kal nghe nghe a ni.

Dawrpui School i bih chiang ang

| 3 comments ]

Dawrpui School Complex-ah hian zirna in chi 5 (nga) a awm. Chung zirnate chu hengte hi an ni:-

1) Anganwadi : Naupang 100 vel leh zirtirtu 2 an awm. Dawrpui MHIP ten a enkawl hna an thawk.

2) Dawrpui Little Stars : Hei hi pre-school kan tih mai, Nursery leh KG Class-te an ni a, kum 2010 hian naupang 79 an awm a, zirtirtu 4 (pali) in an enkawl.

3) Dawrpui Primary School : SSA Model School-ah thlan a ni a, kum 2010 hian naupang 143 an awm a, zirtirtu 13 in an enkawl. (Headmistress cum CRCC, +5 SSA Teacher, + 1 Education Volunteer, +6 General Teacher)

4) Dawrpui Middle School : Kum 2010-ah naupang 125 an awm a. Teaching staff 10 leh non-teaching staff 2 an awm. (Headmistress, +8 General Teachers, +1 SSA Teacher, +2 non-teaching staff)

5) Dawrpui School of Science & Technology : Class XI leh XII Science Stream atan a ni a. Kum 2010-ah naupang 164 an awm a, a thawktu mi 14 an awm (Principal, +12 Teachers, +1 Officer Assistant)

Tichuan, Dawrpui School Complex-ah hian kumin 2010-ah naupang 600 vel leh a thawktu mi 45 an awm a ni.

Semi Final-ah chak ta lo

| 12 comments ]

Dawrpui Gargoyles Basketball Club chuan Mizoram Basketball Association Open Tournament Semi Final-ah RSC chu 47 - 49 (diff. 1 Basket) in an hneh ta lo a. Kan naute hian champion dinhmun thleng pha lo mahse kan chhuang hle a ni.

Ruati'n National Award dawng

| 1 comments ]

Dawrpui Veng chhulchhuak dik tak Vanlalruati (Zoawi Lelte) in a thih hnuin National Award a dawng.
He Award hi ‘Pride of India’ tih a ni. Award a dawn theihna tura Organised-tu hi Universal Hindi Communications Centre-te an ni a, Trophy ropui tak leh thu ziak ‘Hranghlui Mizo zaithiam zingah Hindi hla ngaisangtu leh zahpui lova sa thin entawntlak hmasa ber(To sing Hindi songs without any inhibition) tih chu hlan ani.
June ni 14, 2010 khan he Award ropui tak hi Lt. Gen. MM. Lakhera, Government of Mizoram in Durban Hall, Raj Bhavan-ah unaute Vanhmingliana leh Vanhlupuiite hnenah Tawlhlohpuan bah tirin a hlan.
Amahin a damlaia ‘National Integration atan ni thei se’ ti a alo duhthusam thin ang ngeiin he Award hi Mizo Zaimite zingah dawng hmasa ber a lo ni ta.

Thlanlaih

| 3 comments ]

Mizote kan inchhuanna ber leh hnamdangte neih ve loh ang hiala kan lo chhal thin Tlawmngaihna lan chhuahna kawng khat chu thlanlaih hi a ni.

Aizawl khawpui veng tam takah thlan lai tur kan in hmuzo ta lo nge remchan zawkna kan um ta zawk, thlan lai tura hlawhfa ruai ta mai kan awm nual mai le! Chhan hrang avangin heng vengte hian helam kawng hi an zawh ta mai ni awm tak a ni a, a pawi lai ber erawh chu tlawmngaihna kan tihlanna hmanraw tha ber kha kan chan ta tihna a ni.

Keini Dawrpui veng chuan vawiin thlengin tlangval tlawmngai, an hun chep tak kara thlan lai tura inpe hram hram engemaw zat kan la nei hian Khawtlang a muan a, veng dang lakah pawh hmai uang min la put tir thei hi a ropui a ni. Chutiang bawkin khawhar lumen ngai kan neih te, khawhar ina a tul ang ang buaipuia, thenawm khawvengte tana inpe mi engemaw zat kan la nei thin te hian Dawrpui khawtlang hi a la ti nuam em em reng a ni. Dawrpui thalai ten thlan kan laih hian mi 30 -60 vel lai kan ni thin a, veng tam takin thlan lai tur an in hmuh zawh tawh loh laia heti zat tlawmngai kan la nei hi a khawtlang ang pawh hian i lawm thiam ang u.