Rulhut - II

Tunah chuan a bikin khawpuiah chuan Rulhut kan tih bik (Ascaciasis) hi chu a awm ta meuh lo. Rulhut hi chi hrang hrang a awm a: Asearis te, Pinworm te, Hookworm te, Tapeworm te an awm a. Mizorama Rulhutpui kan tih chu tapeworm kan tih hi a ni a. Sei tak tak, chang rek thlik thlek an ni a, ran hian an pai tam bik.

Kan nun a lo changkangin, kan ei leh in te alo thianghlim ta bawk a, rulhut e chhuak an vang ta hle. A bikin naupangte hian an la nei tam deuh a, hei pawh hi tun hma ang em em chu a ni tawh lo. Hetiang rulhut kan ek chhuah loh vang ngawt hian kan pai lo tihna a ni lo a. Pinworm, hookworm-te hi mita hmuh mai harsa a te (small) an ni a, hengho hi kan pai deuh vek zawk a. Pum nuamlo, ti teuh teuh kan neihte, thin thip te a siam thei a. Tin, Vawk bawl kan tih ho hi hemi tapeworm tui (eggs) hi an ni a. A thi har em em a, chhum so chiam pawhin a thi thei lo, vaivut zingah pawh kum tam tak a awm thei a ni. Kan ei veleh pumpuia acid hian a kawr tuamtu alo chiah ral a, a note chu alo chhuak a, a lo thang lian ta thin a ni. A then chu thisen dawtah te kalin thluakah te, taksa khawi lai laiah emaw an tawp a, an awm ta reng a, thluaka a luh phei chuan buaina a siam thin a ni.

Tin, hookworm hi ke zungtang karah hian an lut a, tunhma chuian Bawng ek leh chirh diaka tuikhuah naupangin an chin/uar lai khan a tam a. Tunah chuan nausen tet atangin pheikhawk kan bun ta a, kan vei ta meuh lo ani ber. Pinworm kan tih hi mawngmirh kan tih hi a ni a. Hei erawh hi chu ala tam hle; ei leh in thianghlim loh vang a ni. Rulhut hi a tirh berah chuan Kelin a nei a, kel ek kha vawkin a ei a, an inkaichhawng zel a, kan ei tur thlaiah te, an lo kai ta thin a ni. Mahse hei pawh hi kel leh vawk khuahkhirh lohna khuaah chauh a hlauhawm tawh tih hriat a tha. Mihringin alo kai khan a e chhuak a, Ui in a lo ei a, a kai ve leh a, ui nen kan chengho leh si a. Hetiang stage hi chu Vawk khung lo, ek in nei lo khuaah a tam a, mahse Mizoram chu tun kum 20 chhung hian ek in nei lo khua an awm tawh lo a tih theih hial awm e.

Chuvangin, Aseacis (rulhut) kan tih bik tak hi chu a rampum ang pawhin kan ngah ta lo a ni. Chuvang chuan mahni a lo inenkawl ve dan tam tak a awm a, kut silfai ngun te, Rulhut hlo (eg: Albendazole )-te hi mum khat ei a tawk mai a. A ei dan chu regular taka thlaruk danah ei tur a ni. Chaw bel khat zen ho chuan zan mut dawnah a ruala ei thap a, zingah ek ngei ngei tur a ni. Mawngmirh hi a dam har a, Mebendazole hi a tha a. Ni khatah vawi 2 ei a, ni 3 ei tur a ni. Kum 1 ah vawi hnih tal tih tur a ni. Tunhma a rulhut hlo hlauhawm - fanghma, thingfanghma ei loh tur tih ang chi kha chu an siam tawh lo. Heng damdawi hi chuan engmah a hal lo tih hriat tur. Kum 2 chung lam chuan mum 1 ei a tawk a, kum 2 tling lo chuan a phel emaw a tui bur chanve ei tir tur. Naute an bawkvak thei tih atang hian engkim an ei a, ar ek te, lung te, ui ek rote an ei a. Chuvangin a kai hma ber ber an ni tih hriat tur a ni.