Mi thiam leh chhawr tlak ni turin

- Vanhmingliana (Taua)

Hnam pui, hnam fing, ram changkang leh ram awhawm kan tih te hian ziak leh chhiar hi an lo ngai hlu hle ṭhin a, an ram leh hnam tan lungphum pawimawh tak a ni tih hriain an lo humhalhin an lo venghim tlat zel a ni. Sap kan tih mai (English) ho khuan ram an va lak reng reng in a ram leh a chhunga cheng mihring te an thu thu a awm tir mai chu an lo duh tawk ngai hauh lo; ziak leh chhiar thiam lo an nih chuan ziak leh chhiar zirtirin zirna in te din sakin an lo zirtir ṭhin a ni. Engvang nge niang le? A chhan chu ziak leh chhiar, thu leh hla (Literature) hian ram leh hnam tan ro hlu a siam chhuak thei tih an hriat tlat vang a ni. Keini kan Zoram te pawh hi ziak leh chhiar
kan lo thiam leh ṭawng te ziaka kan dah theih aṭang chiahin hmalam kan pan thei ta a ni lawm ni?

Education – inzirtirna kan tih mai hian lehkha zirna chauh a huam lo va, awmdan leh nun dan zawng zawng te pawh a huam tel vek a ni. Mizo te hi kan rilru a lian ber chu kan fate hian lehkha zir ve se, thiam ve se, a rual pawl tâwkin awm ve se tih hi kan thupui a ni ve ringawt ṭhin. HSLC leh HSSLC result te an chhuak hlim a, kan rilruah kan tu leh fate zirlai te hriatpuiin an hlawhtlinnaah pawh kan lawm hle mai thei. Nimahsela, a bâk a la awm a ni tih erawh I theihnghilh lovang u. 

Kan mawhphurhna te:

Lehkha zir chhuak thiam tak tak tur hian mawhphurhna leh tih tur tam tak a awm a. Lehkha zir sanna hi thiam theihnaah a innghat ngawt lo. Tumruhna leh thawhrimnaa innghat a ni zawk tlat. Officer lian tak tak lo ni ta tam tak te hi class a thiam thei fâl chu sawi tur an awm vak lo, taima leh thawkrim te bawk kha a hmawrbawk tu an ni tlat zel.

Lehkha hi kum tam tak khawhralna, tum pawh nei lem lova zir ve ringawt chi a ni lo. Chu ai chuan mahni eizawnna tur lam hriat a chu lam a inpumpek mai te pawh hi a hlawk zawk mai thei. Lehkha zir zel duh chuan ‘Tum’ a nei tur a ni a; chu a tumna chu tawrhna, chhelna leh taimakna tak tak nen a umzui tur a ni. A goal thleng tur chuan a tlan anga, a umzui zel anga, a tawpah chuan a chhuih lut ngei ang. “Ka zir ve chak” tih vang ringawta nu leh pa te nawr a phai lama sum tam tak senga lût ve ngawt an awm fo mai, an hlawhtling ngai lo, tum an neih tlat loh avangin!

Nulat, tlangval, nawmchenna leh ruihhlo, zûk leh hmuam thleng a insumna hi puitlinna hmahruai, dah ṭhat hmasak ngei ngei ngai an ni. Indians te hi hetih kawngah chuan an entawntlak fo. Nu leh pa thuawihin zirlai an nih chhung chuan chu zirnaah ngawt chuan an insawrbing a an hlawhtling duh khawp mai. Inelna (Competition) a sang tawh em em a, hna ṭha tak hmu tur leh Competitive exams-te bei tur chuan thiamna tak tak a ngai. Mahni rama inêkbeng mai lova Zoram piah lama hnathawh leh eizawnna \ha neia awm hi a hlu chho zel dawn a ni. A chhan chu harsa lo takin fate sikul ṭhaah an luh tir ve mai thei ṭhin a. Mahni pianpui \awng theihnghilh hauh si lovin, English leh Hindi an thiam a, chu chu thil ṭha tak mai, hmalam kawng su kawruak tu a ni phawt. Delhi dawrkaiah kal la, Sapṭawng nâl fe a I dawn ai chuan Hindi pakka takin han be mah la an zah fe zawk ang che. Tin, Foreigner I ni lo tih an hriat chian dawn avangin bum chi-ah an ngai lovang che.

A tawp ber atan chuan Pathian ring tlat ang che.

“Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna, Mangan laia ṭanpui vartu hnai reng a ni.” Buaina leh mangan nikhua a lo awm ṭhin, Pathian chauh lo chu tumah min chinfel saktu an awm thei lo tih hriat reng a \ha, chu chu kan chakna hnâr tur leh a tawp min thlen tir tu tur a ni si a.