Home » ,

Hriselna leh Thianghlimnaa Ṭhang zelin

03 September, 2018 0 comments

- Vanhmingliana
Khawvelah finna leh thiamna a pung zel angin invawn thianghlimna leh hriselna pawh a pung ve zel tur a ni a. Nitinin hriatna leh finna lamah chuan hmasawn zelin, hlimna tharte nei thei zelin kan taksa leh rilru tumruhna nen kan inkhuahkhirh ve tlat tur a ni. Harsa lo t>a kan zawm theih tur chi thil tlemte i’n sawi teh ang :
1. PERSONAL  HYGIENE : 
Hei hian hriselna kawnga mahni kan invenna tur leh natna kai theih laka kan fihlim theihna kawng min kawh hmuh a;
i) Ei tur sil:
Tunlai chu Mizoram ah pawh thei chi hrang hrang kan ngah ve lai tak a ni a. Mimir pawhin kan ei tam a rinawm. A chhunga awm thei thianghlim tak kha a pawn a fai si loh chuan chemical tûr hlauhawm takah a lo chang anga,
kaw\halo, pumna leh natna dang thlen thei a tam. Kan thei ei tur hi kan silfai hmasa ngei ngei tur a ni.
Khawvelin a uar tak em em leh Health Department te pawhin demonstration a pek ngun tak em em chu “Universal Hand Washing Technique” an ti a. Chu chu fai taka kut sil fo tur tih hi a ni. Kut phah, kut kâr, kut zungpui leh a dang te nuai dan lamin zirtirna an pe \hin. Nikhatah vawi 4-5 sil ngei \hin tur a ni. Hmanlaia naupang kaw\halo mai mai \hin te kha tunlai inzirtir ngunna hmunah chuan a tlem tawh em em a ni. Naupang santên pawh an tlem ta. 
ii) Mut tam (Sleep Hygiene):
Mihring taksa hahchawlhna leh hrisel leh harh vâka awm theihna \ha ber chu mut tam a ni. Kan mit châkna avang mai mai a men rei te hi sim kan tum tur a ni. Mut hun \ha ber (Golden Sleep) chu zan dar 9-12 inkar hi a ni a, a \ha ber chu darkar 8-10 mut hi  a ni. A hun tak zela mut leh thawh hian taksa hriselna a pui nasa em em. Tui taka I mut hlan te khan vun thar te a lo insiama, hriselna mai ni lovin lan mawina pawh a keng tel a, mi mut kham chu an thar sur \hin.
iii) Hrawk dim a ngai (Vocal Hygiene):
Kan hrawk chhunga kan aw bawm, ri kan tih chhuahna te hi kil thum triangle angin an awm a. Dim hle anih loh chuan tih thlêr mai theih a ni. Tawng pawng khêk leh au vak vak te hi a \ha lo, a vun kha I tih thler chuan I aw a chhâng anga, a hliam nat phei chuan \awng theih lohna hial a thlen thei; chuvangin dim hle ang che. 
iv) Vun Hrisel (Skin Hygiene):
Vun vawn \hat lohna a\ang hian natna chi hrang hrang kaichhawn theih dan a tam mai a. Tunlaia an chîn em em, inkhel mi te lam pawhin an lo chin tak, Tatoo hi tih hlek loh tur.  Pathian pawhin a phal loh, taksa mawi leh \ha sa ziah rân hi Bible-ah milem biakna ang hiala ngaih a ni, a chhan chu milem be mi leh inthawina hmang \hin te’n an chîn vang a ni awm e. Hetianga vun ziah ran a\ang hian HIV leh Hepatitis inkaichhawn a awl em em bawk.  Ke hi fai taka sahbawn nen sil ziah tur, a bik takin mipa tân. Mawza bun hnan leh mai \hin hian hri \ha lo a thlen thei. Ke bâl, ke kar vela thlan chhuak leh bâl a bacteria lo insiam khan rimchhia a siam a. Tihfai \hat anih loh chuan bacteria leh fungal a lo insiam ta a, a lâwngin a lo pân thei ta hial a ni. Ke uih hi a zahthlakin a changkang lo hrim hrim bawk. Zan mut dawn te hian sahbawn nen fai taka sil ngei ngei tur.
Hâ pawh hi mut hmain vawikhat tal nawh fai leh ziah tur. I ha kâr bâlah khan (chaweina) bacteria I mut hlanin a insiam thei a, ha ngêt leh rimchhia a siam.

2. SOCIAL  HYGIENE :
He tah phei hi chuan sawi tur a tam hle ang. Keimahni invawn thianghlimna mai bakah kan chenna, khua leh tui, ram fai leh thianghlimna pawh hi a pawimawh dan a inang reng a ni.
Kan chenna bul vela bawlhhlawh kan paih mai mai hian kan changkan loh zia a lantir bakah kan hrisel lohna pawh nasa takin a thlen thei. Kan veng hmunhmai te hi theihtawp chhuahin I vawng fai \heuh teh ang u, tichuan kan lo hrisel tawlh tawlh dawn nia.

0 comments »

Leave your response!

Han sawi ve teh le.